Ngày 21/11/2016, Bộ Văn hóa, thể thao và du lịch đã ra quyết định số 4036/QĐ-BVHTTDL công nhận Lễ hội Đền Cửa Ông là di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Đền Cửa Ông đã được Nhà nước xếp hạng là di tích lịch sử cấp Quốc gia.
Đền Cửa Ông thuộc địa phận phường Cửa Ông, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Ðền có 3 khu: đền Hạ, đền Trung và đền Thượng tạo thành quần thể kiến trúc hình chân vạc trông ra vịnh Bái Tử Long hùng vĩ. Ðền thờ Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng, con thứ 3 của Trần Hưng Ðạo cùng gia thất Hưng Đạo Đại Vương Trần Quốc Tuấn và các nhân thần là những dũng tướng tài ba thao lược thời nhà Trần như Yết Kiêu, Dã Tượng, Trần Khánh Dư, Đỗ Khắc Trung, Phạm Ngũ Lão, Lê Phụ Trần... Trần Quốc Tảng có nhiều công lao trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên Mông (1257 - 1288), ông đã cùng binh sỹ đóng quân đồn trú tại Cửa Suốt (tên cũ của Cửa Ông) bảo vệ tuyến biên giới và lãnh hải Đông Bắc tổ quốc.
Cửa Ông là Đền duy nhất thờ đầy đủ gia thất Trần Hưng Đạo và các cận thần của ông. Tại đây có 34 pho tượng quý, có giá trị nghệ thuật cao được các nghệ nhân chạm trổ công phu, tỉ mỉ, sắc nét. Ðền Cửa Ông trở thành vùng đất linh thiêng từ khi mới chỉ là một thảo am dưới gốc cây cổ thụ bên bờ cửa Suốt.
.jpg)
Đền Cửa Ông thuộc địa phận phường Cửa Ông, Tp Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh
Hàng năm vào mùa Lễ hội, đền Cửa Ông nườm nượp du khách từ khắp mọi miền đất nước.Lễ hội hàng năm được tổ chức trong 2 ngày 03 và 04 tháng 2 âm lịch gồm 2 phần: phần Lễ và phần Hội. Phần Lễ diễn ra với nghi thức trọng thể, gồm: Lễ khai mạc, lễ rước kiệu Đức Ông vi hành khu an ngự và dừng chân tại khuôn viên Tượng Đài của Người được tổ chức vào các năm chẵn; tại đây cử hành các nghi lễ dâng hương, dâng hoa và tái hiện thần tích về Hưng Nhượng Đại Vương Trần Quốc Tảng. Sau đó rước Đức Ông hoàn cung Đền Thượng.
Phần Lễ Đền Cửa Ông được tổ chức tôn nghiêm, trang trọng.
.jpg)
Lễ rước Đức Ông hoàn cung Đền Thượng
Sau đó là phần Hội với rất nhiều hội thi và trình diễn các trò chơi, các hoạt động văn hoá dân gian như: Hội thi Cờ người, cờ bỏi, hội thi tổ tôm điếm, hội thi đua thuyền, đẩy gậy, kéo co, đập niêu, đánh trống, dâng soạn lễ, chọi gà, chưng bầy ảnh nghệ thuật cùng quán thơ và biểu diễn nghệ thuật chèo tái hiện thần tích của Đức Ông Trần Quốc Tảng năm xưa sau khi đã có công đánh giặc ngoại xâm, giữ nguyên bờ cõi Tổ quốc.
Trải qua thời gian dài, Lễ hội Đền Cửa Ông đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống tâm linh, sinh hoạt văn hóa cộng đồng của nhân dân địa phương và là điểm đến thu hút du khách thập phương trở về với vùng đất linh thiêng - phường Cửa Ông, thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh.
Đảng bộ, chính quyền và nhân dân phường Cửa Ông xác định việc quản lý gìn giữ, bảo tồn khu di tích lịch sử là trách nhiệm nặng nề, tuy nhiên đó là niềm vinh dự và tự hào được thờ phụng Hưng Nhượng Đại Vương và quản lý khu di tích. Những năm gần đây, Đền Cửa Ông được quy hoạch, bảo tồn, phát huy giá trị khu di tích, đây là điều kiện thuận lợi cho Lễ hội Đền Cửa Ông tiếp tục được duy trì, gìn giữ và phát huy giá trị ngày càng tốt hơn. Việc Lễ hội Đền Cửa Ông được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể quốc gia có ý nghĩa quan trọng, góp phần đẩy mạnh công tác bảo tồn, phát huy giá trị lễ hội./.
Tiến Lãm